Osiedle Giszowiec

O OBIEKCIE

Giszowiec, to jedna z najpiękniejszych dzielnic Katowic. Zaprojektowana przez dwóch architektów pochodzących z Charlottenburga – Emila i Georga Zilmanów. Do budowy przystąpiono w latach 1906-1910 i na parceli, o wymiarach 800x1200 m, zbudowano osiedle robotnicze wzorowane na zabudowie śląskiej wsi. W tym samym stylu zaprojektowano również budynki handlowe i usługowe kolonii.  W sąsiedztwie starej osady rozpoczęto w roku 1969 budowę nowoczesnego spółdzielczego osiedla mieszkaniowego. Stopniowo wieżowce zaczęły wypierać unikatową pod względem architektonicznym zabudowę osiedla robotniczego z początków XX wieku. Od wyburzenia udało się uratować zaledwie 1/3 starego budownictwa, które objęte jest w tej chwili opieką konserwatorską.  Giszowiec zamieszkiwany był zarówno przez rodowitych Ślązaków jak i ludność napływową, zyskał sobie miano “wielokulturowego tygla”.

RYS HISTORYCZNY

Giszowiec to nazwa zabytkowego osiedla patronackiego położonego w południowo-wschodniej części miasta Katowice. Stanowiło ono  niegdyś zwarte osiedle górnicze, które do dziś jest unikatowe w skali europejskiej.  Zostało ono wybudowane dla górników pracujących w kopalni Giesche na zlecenie dyrektora spółki Antona Uthemanna w latach 1907–1910. Projektantami osiedla byli Georg i Emil Zillmannowie.  Osiedle założono na skraju lasu i rozplanowano według koncepcji urbanistycznej miasta ogrodów której twórcą był znany angielski urbanista Sir Ebenezer Howard (1850-1928).

Centralnym punktem Giszowca byt  Plac pod Lipami - w pierwszych latach po wybudowaniu osiedla znajdował się tu plac targowy, wokół którego zlokalizowano szkoły, sklepy, pocztę, gospodę, administrację osiedla, nadleśnictwo, łaźnię, pralnię i domy noclegowe. Kolejny ważny punkt stanowił efektowny budynek Karczmy Śląskiej. W przeszłości górnicy mieli do dyspozycji kawiarnię w ogrodzie i dwie sale klubowe. Duży salon karczmy pełnił funkcję sali balowej oraz teatralnej, którą wykorzystywano do obchodów świąt narodowych, uroczystych akademii, itp. W pobliskich zabudowaniach mieściła się ponadto stajnia, chlewnia, kurnik, powozownia, pralnia i magiel. Obok Karczmy Śląskiej znajduje się obecnie małe muzeum i galeria obrazów Ewalda Gawlika, artysty związanego z tym miejscem, zwane obecnie Izbą Śląską.

Osiedle składało się z dwu- trzy i czterorodzinnych domów z ogródkami na wzór starej górnośląskiej chaty wiejskiej. W tym samym stylu co domy robotnicze zaprojektowano budynki handlowe i usługowe kolonii. W typowym dwurodzinnym domku robotniczym mieszkanie składało się z kuchni i dwóch pokoi. Większe, jednorodzinne domy urzędnicze znajdowały się na rogach ulic. Jak na ówczesne czasy wszystkie domy były komfortowo wyposażone.  Aby uchronić mieszkania przed szybkim zniszczeniem oraz zawilgoceniem przyjęto zakaz prania i suszenia bielizny w domach. W tym celu zbudowano dla rodzin robotniczych osiedlową pralnię z 32 stanowiskami pralniczymi. W budynku tym również znajdowała się łaźnia. Było to jak na ówczesne czasy rozwiązanie bardzo nowoczesne.

W pierwszym etapie budowy osiedla zapewniono mieszkania trzystu rodzinom robotniczym i trzydziestu urzędniczym. W 1909 roku jeszcze przed zakończeniem budowy osiedla, Giszowiec liczył 1349 mieszkańców. Byli to głównie robotnicy kopalni „Giesche” (dziś „Wieczorek”) w Janowie oraz hut cynku i ołowiu w Szopienicach i Roździeniu.

Osiedle górnicze w znacznej części uległo wyburzeniu w latach 70. XX wieku na skutek rozwoju budownictwa mieszkaniowego wielokondygnacyjnego z wielkiej płyty na potrzeby zapewnienia miejsc noclegowych dla pracowników powstałej w 1964 roku kopalni Staszic.

GŁÓWNE ATRAKCJE

• Dawny Gasthaus (obecnie filia nr 2 MDK)
• Konsumy (dawne budynki sklepów)
• Zabytkowe domy
• Wieża ciśnień
• Kolonia dawnych domów amerykańskich
• Budynek Gawlikówki (galeria obrazów Ewalda Gawlika)
• Budynek dawnego Nadleśnictwa (obecnie MP 64)
• Willa dyrektora

WYSTAWY STAŁE

• Galeria obrazów Ewalda Gawlika
• Giszowiec na starych kartach pocztowych

IMPREZY STAŁE

• Święto Giszowca
• Giszowiecki Dzień Dziecka
• Święto Szlaku Zabytków Techniki
• Giszowiecki Jarmark Bożonarodzeniowy
• W Pracowni Pana Gawlika

OFERTA EDUKACYJNA

• przedszkola
• szkoły podstawowe (kl. I-III)
• szkoły podstawowe (kl. IV-VI)
• szkoły podstawowe (kl. VII - VIII)
• szkoły ponadpodstawowe

OFERTA KOMERCYJNA / KULTURALNA        

• eventy
• konferencje
• spotkania
• imprezy (urodziny, wesela)
• koncerty
• wystawy

UDOGODNIENIA DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH: WC / miejsce parkingowe (wydzielona koperta) / podjazd do wejścia dla wózków inwalidzkich / podjazdy dla wózków inwalidzkich wewnątrz obiektu i możliwość poruszania się na wózku wewnątrz obiektu

UDOGODNIENIA DLA DZIECI: plac zabaw

WI-FI: nie

ZAKAZ PALENIA: tak

WC: tak

CZAS ZWIEDZANIA: mniej niż 1 h

JĘZYKI: polski / angielski

ZWIERZĘTA: tak

INNE: Wskazane wygodne obuwie i ciepłe okrycia, niskie temperatury w piwnicach.

PARKING: tak / bezpłatny

GASTRONOMIA: tak / restauracja

SKLEP: tak / z pamiątkami

ATRAKCJE DODATKOWE: plac zabaw / park

MOŻLIWOŚĆ NOCLEGU: tak/ w pobliżu

DNI I GODZINY OTWARCIA: http://mdk.katowice.pl/kontakt?filtr_filia=4

CENNIK: http://mdk.katowice.pl/gawlikowka-izba-slaska

PŁATNOŚCI: gotówka 

POTRZEBNA REZERWACJA: dla grup

USŁUGI DODATOWE: przewodnik w cenie

0:12​ - Katowice, Osiedle Giszowiec