Na początku XX wieku Katowice miały za sobą już 35 lat rozwoju jako dynamiczne miasto przemysłowe, które aspirowało do zostania stolicą tej części Śląska. W 1901 roku w Bytomiu oddano do użytku okazały Teatr Miejski, co zdopingowało władze miejskie Katowic do podjęcia wyzwania i wzniesienia własnego budynku teatralnego, przy którym działałby profesjonalny zespół dramatyczny.
Przygotowanie projektu gmachu teatru zlecono kolońskiemu architektowi, Karlowi Moritzowi, który znany był już z realizacji siedziby opery w jego rodzinnym mieście. Pierwsza, neobarokowa propozycja nie spotkała się z przychylnym przyjęciem, dlatego Moritz przedstawił wkrótce projekt w wyważonym stylu neoklasycystycznym z elementami modernizmu. Ten trafił w gusty katowiczan.
Na miejsce budowy wybrano wschodnią pierzeję katowickiego Rynku. Inwestycję rozpoczęto w roku 1905, dzięki funduszom przekazanym przez miasto i rząd pruski. Łączny koszt budowy wyniósł około 700 tys. marek. W 1907 roku miała miejsce uroczysta inauguracja Teatru Miejskiego (Stadttheater ).
Po I wojnie światowej, powstaniach i plebiscycie Katowice stały się stolicą polskiej części Górnego Śląska. W 1922 roku gospodarzem gmachu Teatru Miejskiego stał się Teatr Polski, powstały z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Teatru Polskiego. Pierwszym dyrektorem został Tadeusz Wierzbicki, najdłużej zaś urzędującym – od 1927 do 1939 roku – Marian Sobański. Repertuar teatru wypełniała głównie polska klasyka. W 1936 roku teatr otrzymał imię Stanisława Wyspiańskiego.
Po II wojnie światowej do Katowic przybyli członkowie zespołu Polskiego Teatru Dramatycznego ze Lwowa. W następnych dziesięcioleciach w stolicy Śląska pracowali m.in. Aleksander Bardini, Tadeusz Łomnicki, Gustaw Holoubek czy Ignacy Gogolewski. Wśród współpracowników byli chociażby scenografowie Kazimierz Mikulski i Kazimierz Wiśniak oraz kompozytorzy Henryk Mikołaj Górecki i Wojciech Kilar.
Obecnie Teatr Śląski wystawia na trzech scenach: dużej, kameralnej oraz Scenie w Malarni. Gmach teatru gości także wystawy wybitnych plastyków oraz jest miejscem koncertów muzycznych.
