Wygląd:

Jednolita masa ziemniaczano-mączna, gładka.

Kształt:

Nieregularny, jednolita masa. Odciśnięty kształt łyżki, którą nabiera się kluchy z garnka.

Wielkość:

W zależności od porcji.

Konsystencja:

Konsystencja miękka lub bardzo gęsta.

Smak i zapach:

Zapach ugotowanych ziemniaków, smak charakterystyczny dla masy ziemniaczanej.

Barwa (zewnętrzna i na przekroju) :

Od jasnej do ciemnożółtej, w zależności od odmiany ziemniaka.

Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu:

          Pierwsze uprawy ziemniaka pojawiły się w czasach prehistorycznych w Ameryce Południowej. Ziemniaki do Europy dotarły w XVI wieku, a rozpowszechniły się w XVII w. Najcenniejszym elementem rośliny są jej bulwy, które po ugotowaniu stanowią wartościowy pokarm człowieka. Ziemniaki to poza chlebem podstawa egzystencji większości Polaków od czasu upowszechnienia ich uprawy na ziemiach polskich (masowo zaczęto je uprawiać w początkach XIX wieku). Odporny i mało wymagający w uprawie, tani, syty i zdrowy – spowodował swoistą rewolucję żywieniową stając się codziennym pokarmem szerokich warstw społeczeństwa. Szczególnym przywiązaniem darzyli go najubożsi i gospodarze z tzw. „piachów”, bo na lekkich glebach „zboża rodziły się słabo, licha pszenica – jak w ogóle była, lepsze tylko żyto i czasem owies”, za to na ziemniaki zawsze mogli liczyć.

      Podlesice to uboga wieś położona wśród jurajskich, wapiennych skałek. Dawniej gospodarstwa były niewielkie – kilka mórg, czasem tylko jedna – położone na piaszczystych, mało urodzajnych glebach. Bardziej zamożni gospodarze pracowali wyłącznie u siebie i chowali krowę, kilka świń i owce, biedniejsi zaś chodzili „na wyrobek do bogatszych” i na tzw. „tęgie grunty”, a za wykonywaną pracę otrzymywali zapłatę w postaci mąki, jajek, słomy, siana i słoniny. Jednak wszyscy mieszkańcy Podlesic uprawiali ziemniaki, które były podstawą ich wyżywienia i przygotowywali syty i energetyczny ziemniaczany posiłek – kluchy połom bite. Jak wspominają najstarsze mieszkanki Podlesic (urodzone przed II wojną światową) było to danie, które znały i przygotowywały wszystkie gospodynie. Przepis przygotowania przekazywany był z pokolenia na pokolenie.

        W zależności od tego, z czym danie podawano lub pory roku czy statusu rodziny, stawały się kluchy czymś pospolitym lub wyszukanym: „(…) kluchy połom bite były przed wojną rarytasem i na (…) weselu, które było w 1936 roku były te kluchy okraszone słoniną i cebulą. (…)” (Wywiad etnograficzny przeprowadzony z mieszkańcami Podlesic). Danie było stosunkowo tanie i można je było przygotować z produktów dostępnych w gospodarstwie: „(…) to danie nie kosztowało wiele gdyż w gospodarstwie sadzono ziemniaki i siano zboże, a to były niezbędne składniki, z których robiło się kluchy, którymi można się było najeść do syta” (Wywiad etnograficzny przeprowadzony z mieszkańcami Podlesic).

         Dla osób przybywających spoza Podlesic kluski były czymś nowym i nieznanym. Jedna z gospodyń wspomina czas, kiedy przeprowadziła się do domu swojego męża i z tej okazji na jej powitanie przygotowano danie pod nazwą kluchy połom bite: „Po zamieszkaniu w domu mojego męża mieszkała w nim również jego babcia (…) na moje przybycie zrobiła na obiad kluchy połom bite, które były dla mnie nowością, a zarazem super smaczne (…) ze względu na nowoprzybyłego gościa robiła te kluchy każdego tygodnia (…) Mąkę na kluchy miała (…) ze swojego zboża mieloną na żarnach. Omasta ze skwarków ze swojej świni uchowanej na swojej paszy, tj. mieszanki zbóż i ziemniaków sadzonych na własnym polu (…)” (Wywiad etnograficzny przeprowadzony z mieszkańcami Podlesic).

        Ponieważ kluchy połom bite to danie proste i bardzo popularne wśród gospodyń w Podlesicach, trudno znaleźć zapiski w książkach kucharskich dotyczące sposobu jego przyrządzania. Skład dania jest prosty (woda, ziemniaki, mąka, sól), a umiejętność przyrządzania przekazywana była córkom przez mamy, babcie lub teściowe. Jak potwierdzają wywiady etnograficzne, kluchy połom bite są nadal przygotowywane w wielu domach w Podlesicach oraz w okolicy, nie tylko wśród rodowitych mieszkańców, ale i wśród ludności napływowej. Gospodynie z Podlesic uczą przygotowania potrawy nie tylko lokalną młodzież i nowych mieszkańców, ale i turystów odwiedzających licznie miejscowość. Kluchy połom bite znane są uczestnikom wielu lokalnych imprez turystycznych i folklorystycznych, zajęć edukacyjnych dla dzieci i młodzieży itp. Kluchy podaje się okraszone boczkiem z kiszonym ogórkiem lub kwaśnym mlekiem.

Sprawdzone przepisy na kluski:

Kluski bacanki

Obrać dowolną ilość ziemniaków i zetrzeć na drobnej tarce. Wyłożyć na czystą lnianą ściereczkę i dokładnie odsączyć. W tym czasie zagotować osoloną wodę. Z ziemniaczanej masy formować w ręce małe kluseczki i wrzucać na gotującą się wodę. Podawać z masłemlub okraszone boczkiem, do popicia − maślankę lub zsiadłe mleko.

więcej >>

Kluski wątrobiane (dodatek do rosolu)

Wątróbki przemleć, zmieszać z żółtkiem, dodać mąkę. Z białka ubić pianę, dodać kopiastą łyżkę tartej bułki i gałkę muszkatołową. Zmieszać, kłaść na wodę małą łyżeczką. Po wypłynięciu przełożyć do gorącego, uprzednio ugotowanego i przyprawionego rosołu.

więcej >>

Kluski z tarcia, roladki wieprzowe z suszonymi grzybami, modra kapusta

Mięso pokroić na plastry w poprzek włókien, cienko rozbić tłuczkiem. Grzyby ugotować w małej ilości wody (do miękkości), następnie zmielić. Cebulę pokroić w kostkę zeszklić na maśle, dodać grzyby i dusić, przyprawić solą i pieprzem, na koniec dodać posiekaną pietruszkę. Mięso zwijać z grzybami, spiąć wykałaczką, posypać solą i pieprzem smażyć na smalcu z wszystkich stron na złoty kolor. Podsmażone roladki przełożyć do garnka, zalać wodą, dusić do miękkości. Z wywaru zrobić sos. Podawać z kluskami.

więcej >>

Prażuchy (kluski tlone)

Przesianą mąkę zrumienić na patelni na jasnozłoty kolor, następnie przełożyć do garnka, zalać wrzącą, osoloną wodą i rozcierać drewnianą łyżką do uzyskania jednolitego ciasta. Usmażyć pieczarki, następnie dodać je do ciasta i wymieszać, pozostawić na gorącej płycie na ½ godziny, nie dopuszczać do zagotowania. „Prażuchy” podawać okraszone słoniną i usmażoną cebulą.

więcej >>